Cá chép Dốc của làng Lương Ngọc

Theo ghi chép của dân làng Lương Ngọc (Cẩm Thủy, Thanh Hóa), thì suối “cá thần” xuất hiện vào khoảng thế kỷ XI.

Chuyện rằng, vào một ngày nọ, trời bỗng mưa to gió lớn, tạo thành một trận lụt. Khi nước rút, những đàn cá gặp môi trường sinh sống thuận lợi đã ở lại trong hang động dưới chân núi Trường Sinh, không theo dòng nước đi xa nữa.

Ngày nay, trong hang động nằm sâu trong lòng núi có hàng trăm, hàng nghìn con cá lớn bé, có con nặng tới 10kg. Ban ngày chúng ra suối nô đùa với khách du lịch, ban đêm bơi vào hang trú ẩn.
Theo các nhà ngư học, đàn cá hàng trăm ngàn con trong suối gồm nhiều loài, nhưng chủ yếu là cá dốc, thân hình giống cá trắm, mồm giống cá trôi, vây đuôi giống cá chép, mình nhiều hoa văn, màu sắc. Loài này thuộc bộ cá chép, nằm trong sách đỏ Việt Nam. 

câu thơ diễn tả vẻ đẹp của loài “cá thần”: “Hang sâu sắc cá bừng hang lửa/ Mỗi chiếc vây in hình mặt trời”.

Ngày xưa, có hai vợ chồng dân tộc Mường, quê ở Hòa Bình, ông Quách Văn Hai và bà Bùi Thị Út, vào gần khu vực suối cá kiếm kế sinh nhai, thấy có dòng suối trong mát, hàng ngày có đàn cá hiền lành không sợ người. Hai vợ chồng nghĩ đây là điềm lành nên lập miếu thờ mong sao cho dòng nước không bị cạn và thần cá phù hộ cho mùa màng tươi tốt, đời sống no ấm.

Sau khi lập miếu, mùa màng trở nên tươi tốt, một số người nơi khác cũng di cư về đây chung sống và đặt tên là làng Lương Ngọc.

Cứ đến ngày mùng 8 tháng Giêng, làng Lương Ngọc lại tổ chức lễ hội Khai Hạ để cảm ơn trời đất, thần núi, thần cá đã phù hộ cho dân làng.

vào những năm 50 thế kỷ trước, gần hai năm liên tục nước suối tự nhiên chảy rất mạnh. Theo dòng nước ra ngoài không phải là cá, mà là những đàn rắn lạ. Loài rắn này rất hiền, không cắn người. Dân làng cúng tế lớn lắm, đàn rắn mới đi hết.

Vẻ đẹp và sự linh thiêng của “suối cá thần” đã gắn liền với người dân Lương Ngọc. Họ coi đây là tài sản chung và ngày đêm bảo vệ. Không ai dám bắt cá ăn. Nếu một con cá nào lỡ lạc đường bơi ra đồng, sẽ được bà con nâng niu đem về suối để thả.